Pada 25 Jun 2012 Kementerian Pengangkutan telah membentangkan pindaan
Akta pengangkutan Jalan 1987 untuk bacaan kali pertama di Dewan Rakyat
dan mula dibahaskan pada 27/06/2012 seterusnya pada 28/06/2012 di mana
akhirnya pindaan tersebut diluluskan dengan suara majoriti Ahli Parlimen
khususnya yang menyokong Kerajaan.
Jawatankuasa Kempen Anti Saman Ekor (KASE) percaya bahawa rata-rata
rakyat Malaysia tidak arif dan tidak mengetahui apakah intipati pindaan
yang dicadangkan dan apakah alasan Akta Pengangkutan Jalan 1987 (APJ
1987) dipinda.
Untuk makluman, APJ 1987 ini kali terakhir dipinda ialah pada akhir
tahun 2010 dengan tujuan memasukkan beberapa peruntukkan bagi
melaksanakan Sistem Penguatkuasaan Automatik (Automated Enforcement
System – AES). Sistem ini akan beroperasi dalam tiga (3) keadaan iaitu
untuk kesalahan memandu melebihi had laju, memandu kenderaan selain bas
di lorong bas dan melanggar isyarat lampu isyarat.
Ini bermaksud
kamera-kamera AES akan dipasang di lokasi-lokasi seperti di lebuhraya
untuk mengesan had laju, di lampu isyarat untuk mengesan perlanggaran
isyarat lampu isyarat dan di jalan-jalan tertentu yang dikuatkuasakan
lorong bas bagi mengesan kesalahan memandu kenderaan lain selain bas di
lorong bas.
Pada September 2009 sebelum APJ 1987 dipinda bagi melaksanakan AES,
Kerajaan dan syarikat pelaksana AES telah bersetuju dengan suatu modul
kewangan bagi melaksanakan sistem tersebut. Modul yang telah
dipersetujui pada masa tersebut seperti berikut : -
JADUAL PERTAMA
Senario
|
Bil Saman
|
JangkaanSaman dibayar (60%)
|
Kutipan hasil (RM300)
|
Bayaran Kepada Syarikat
|
1
|
6 juta
|
3.6 juta
|
1,087,020,000
|
BT = 384,805,080
CC = 384,805,080
|
2
|
9 juta
|
5.4 juta
|
1,630,530,000
|
BT = 425,568,330
CC = 425,568,330
|
3
|
11.4 juta
|
6.84 juta
|
2,050,920,000
|
BT = 457,355,160
CC = 457,355,330
|
4
|
12.5 juta
|
7.5 juta
|
2,256,012,000
|
BT = 473,762,520
CC = 473,762,520
|
5
|
14.2 juta
|
8.62 juta
|
2,563,650,000
|
BT = 494,784,450
CC = 494,784,450
|
Kutipan Hasil (RM300) semasa modul ini dirangka dan dipersetujui adalah berdasarkan kepada jumlah Kompaun iaitu RM300.00.
Apakah Pindaan Yang Dibuat Ke Atas APJ 1987
Secara amnya pindaan yang dicadangkan kali ini adalah untuk menyeragamkan kadar denda bagi kesalahan lalulintas.
Seksyen
|
Kadar Denda Asal
|
Pindaan
|
Seksyen 14(4) – Memperagakan Nombor Pendaftaran
|
Denda tidak lebih RM3,000
|
Tidak kurang RM300 dan tidak lebih daripada RM3,000
|
Seksyen 15(4) – Lesen Kenderaan Motor
|
Denda tidak lebih RM5,000
|
Tidak kurang RM300 dan tidak lebih daripada RM5,000
|
Seksyen 40 – Memandu Melebihi Had Laju
|
Denda tidak lebih RM1,000
|
Tidak kurang RM300 dan tidak lebih daripada RM2,000
|
Seksyen 66A – Perakuan Pemeriksaan Kenderaan
|
Denda tidak lebih RM5,000
|
Tidak kurang RM300 dan tidak lebih daripada RM5,000
|
KENAPA DITETAPKAN KADAR MINIMA DENDA KESALAHAN LALULINTAS?
Sejak digubal APJ 1987 ini, kesalahan-kesalahan lalulintas khasnya
yang melibatkan kesalahan yang boleh dirakam melalui kamera tidak
menetapkan kadar minima denda. Apabila APJ 1987 dipinda pada tahun 2012
untuk melaksanakan AES barulah kadar minima denda hendak dilakukan.
Semasa penggulungan perbahasan di Dewan Rakyat pada 28/06/2012 Timbalan
Menteri Pengangkutan memaklumkan bahawa pindaan ini dibuat sebagai suatu
langkah memberi kesedaran kepada pengguna jalanraya sekaligus untuk
mengurangkan kadar kemalangan jalanraya.
Timbalan Menteri langsung tidak
memberikan alasan kenapa kadar denda minima RM300 ditetapkan sebaliknya
menjawap persoalan-persoalan remeh yang lain. Jawapan tersebut jelas
mengelirukan dan tidak boleh diterima.
Adakah dengan menetapkan denda
minima RM300 bagi setiap kesalahan boleh mengurangkan kemalangan?
Contohnya pindaan kepada Seksyen 14(4). Seksyen 14 (4) ialah kesalahan
tidak memperagakan nombor pendaftaran mengikut ketetapan Akta dan
dipinda denda minimanya kepada tidak kurang daripada RM300.
Adakah
menetapkan denda minima bagi kesalahan tidak memperagakan nombor
pendaftaran kenderaan mengikut spesifikasi boleh mengurangkan
kemalangan? Adakah tidak memperagakan nombor pendaftaran kenderaan boleh
mengurangkan kemalangan? Jawapan Timbalan Menteri tersebut jelas cuba
berselindung atau menyembunyikan isu.
Apa isu sebenar? Besar kemungkinannya ialah kadar minima denda
ditetapkan untuk memudahkan syarikat pengendali Sistem Penguatkuasa
Automatik (AES) membuat unjuran pendapatan. Rujuk kepada Jadual Pertama
berkaitan Modul Kewangan dua (2) syarikat yang akan mengendalikan AES
ini.
Asalnya unjuran pendapatan dibuat berdasarkan jumlah kutipan
kompaun bagi setiap kesalahan. Kompaun yang ditawarkan ialah maksimum
RM300 justeru unjuran dibuat berdasarkan jumlah bayaran kompaun.
Diunjurkan jika 6 juta saman dikeluarkan dan sebanyak 3.6 juta sahaja
saman (kompaun) dijelaskan maka syarikat pengendali akan mendapat
bayaran masing-masing sebanyak RM384,805,080 dan RM 384,805,080.
Unjuran
ini adalah berdasarkan jumlah kompaun RM300. Masalah timbul jika
pesalah lalulintas tidak membayar kompaun sebaliknya hadir ke Mahkamah
untuk samada mengaku salah atau meminta dibicarakan. Jika kesalahan
diakui maka Mahkamah akan menetapkan jumlah denda yang sebelum pindaan
APJ 1987 tidak menetapkan denda minima.
Mahkamah berkemungkinan
memerintahkan jumlah denda di bawah RM300 mengikut kes yang dibicarakan
dan mengambilkira pengakuan salah serta keadaan-keadaan rayuan hukuman
oleh pesalah. Justeru syarikat pengendali besar kemungkinannya tidak
akan memperolehi unjuran yang dibuat sebelum ini.
Jawatankuasa KASE percaya atas permasalahan inilah APJ 1987 dipinda
bagi menetapkan denda minima kerana jika kes dibawa ke Mahkamah
sekalipun, jumlah denda sudah ditetapkan tidak kurang RM300 dan dengan
itu setiap saman yang dikeluarkan boleh diunjurkan dengan jumlah RM300.
Maka mudah dan senang kerajaan dan syarikat membahagikan pulangan
daripada saman-saman kesalahan lalulintas. Inilah yang disebutkan di
dalam perbahasan oleh Pengerusi KASE, YB Dato’ Haji Mahfuz Omar bahawa
pindaan ini hanya melihat situasi “menang-menang”
di antara kerajaan dan syarikat pengendali AES tetapi akhirnya rakyat
dan pengguna jalanraya keseluruhannya yang akan menanggung beban.
Isu kedua ialah kenapa jumlah denda minima ditetapkan adalah sama
dengan kadar tawaran kompaun? Kadar maksima tawaran kompaun ialah RM300.
Kompaun ialah suatu tawaran denda kepada pesalah lalulintas jika mereka
mengaku salah maka boleh membayar tawaran kompaun yang ditawarkan.
Pada
masa ini tawaran kompaun dibuat berperingkat iaitu jika kompaun dibayar
dalam tempoh 1 hari hingga hari ke 15 maka jumlah kompaunnya ialah
RM150, bagi hari ke-16 hingga hari ke-30 jumlah kompaunnya ialah RM200
dan jika melebihi 30 hari jumlahnya ialah maksimum RM300.
Jumlah denda
minima RM300 dan jumlah maksima RM300 bagi kompaun adalah suatu yang
tidak wajar. Kadar denda dan kompaun yang sama hanya bersifat memaksa
pesalah untuk membayar sedangkan prinsip asas undang-undang ialah “seseorang itu tidak bersalah sehingga dibuktikan bersalah”.
Seseorang pengguna jalanraya walaupun menerima suatu notis atau saman
berkaitan kesalahan yang dirakam melalui kamera seperti kesalahan
memandu melebihi had laju dan melanggar isyarat lampu isyarat tetap
dianggap tidak bersalah sehingga mereka dibuktikan bersalah.
Walaupun
gambar dikepilkan bersama notis, ia tidak membuktikan kesalahan
sehinggalah disabitkan kesalahan oleh Mahkamah. Sebelum pindaan APJ 1987
kesalahan memandu melebihi had laju dendanya ialah tidak melebihi
RM1,000. Jika pemandu mengaku kesalahan, beliau boleh membayar kompaun
yang ditawarkan samada RM150, RM200 atau RM300.
Jika tidak mengaku
kesalahan beliau akan dihadapkan di Mahkamah dan jika disabitkan
kesalahan, Mahkamah mempunyai budibicara untuk mengenakan denda samada
RM50, RM100, RM300 atau apa-apa jumlah yang tidak melebihi RM1,000.
Apabila APJ 1987 dipinda menetapkan minima RM300 maka jika pemandu
disabitkan kesalahan di Mahkamah, maka dendanya adalah RM300 dan tidak
lebih RM2,000.
Mahkamah sudah tiada budi bicara malah pesalah juga sudah
ditetapkan jumlah dendanya. Situasi ini akan meletakkan pengguna dalam
keadaan serba salah samada hendak menegakkan hak bahawa mereka tidak
bersalah maka perlu ke Mahkamah dan mengambil masa yang lama dan jika
disabitkan kesalahan akan didenda minima RM300, maka lebih baik mereka
membayar kompaun RM300 sedangkan dalam diri mereka tidak mengakui mereka
melakukan kesalahan.
Situasi ini jelas menggambarkan bahawa penetapan
kadar minima denda RM300 adalah bertujuan memudahkan kerja penguatkuasa
dan syarikat pengendali supaya tidak perlu menunggu lama memperolehi
hasil saman.
PERUNTUKAN BARU SEKSYEN 76A
“Belok kiri dibenarkan
76A. (1) Walau apa pun isyarat merah atau isyarat lalu lintas
lain yang menunjukkan tempat di mana lalu lintas mesti berhenti di
mana-mana simpang lalu lintas, mana-mana gorang yang memandu sesuatu
kenderaan motor di jalan boleh membelok ke kiri di simpang lalu lintas
itu mengikut manamana isyarat lalu lintas yang membenarkan belok kiri
yang telah diletakkan dengan sah di sisi undang-undang di jalan itu
setelah berhenti sebelum garisan berhenti yang ditandakan di atas jalan
untuk memastikan bahawa adalah selamat untuk berbuat demikian.
(2) .................................................
(3) ................................................
(4) Mana-mana orang yang melanggar seksyen ini atau mana-mana
kaedah-kaedah yang dibuat di bawah seksyen ini berhubung dengan belok
kiri dibenarkan melakukan suatu kesalahan dan apabila disabitkan boleh
dikenakan denda tidak kurang daripada tiga ratus ringgit dan tidak lebih
daripada dua ribu ringgit.”
Peruntukkan Seksyen 76A yang baru ini secara amnya bertujuan
memberikan kelonggaran kepada pemandu kenderaan untuk membelok ke kiri
di lampu isyarat yang menunjukkan warna merah jika terdapat papan tanda
membenarkannya. Papan-papan tanda ini kebiasaannya terdapat di sekitar
Putrajaya dan Kuala Lumpur seperti di persimpangan Jalan Raja dan Jalan
Parlimen.
Peruntukkan baru ini mempunyai masalahnya tersendiri yang
boleh menyebabkan pengguna jalanraya khususnya yang tidak biasa dengan
jalan-jalan tertentu berisiko disaman. Malah pengguna-pengguna jalanraya
yang biasa juga akan menanggung risiko tersebut.
Situasi sebegini boleh berlaku. Mengikut AES kamera perangkap
kesalahan akan juga dipasang di lampu isyarat untuk merakam perlanggaran
isyarat lampu isyarat. Apabila seseorang pemandu tidak berhenti di
lampu isyarat merah, maka kamera AES akan merakam gambar kenderaan dan
menghantar ke pusat pemprosesan saman lalu saman dikeluarkan.
Jika di
persimpangan yang ada papan tanda boleh belok kiri mengikut Seksyen 76A
ini, pemandu hendaklah membelok ke kiri walaupun lampu isyarat
menunjukkan merah. Jika tidak belok, kamera akan merakam gambar dan
saman dikeluarkan kerana tidak belok, tetapi jika belok, kamera akan
merakam gambar kerana melanggar isyarat lampu merah.
Akhirnya kedua-dua
tindakan tersebut akan meletakkan pemandu dalam keadaan serba salah. “Belok salah tak belok pun salah, jadi semua serba salah”. Perlu diambil perhatian bahawa kesalahan di bawah peruntukan baru ini juga kadar denda minimanya ialah RM300.
KESIMPULAN
Jawatankuasa Kempen Anti Saman Ekor (KASE) berpendapat bahawa pindaan
Akta Pengangkutan Jalan 1987 yang telah diluluskan oleh majoriti Ahli
Dewan Rakyat pada 28/06/2012 yang lalu akan terus membebankan pengguna
jalanraya tetapi sebaliknya menguntungkan syarikat pengendali Sistem
Penguatkuasaan Automatik (AES).
Kerajaan telah mengeluarkan kenyataan
bahawa AES akan dilaksanakan selewat-lewatnya akhir tahun 2012 dan
langkah meminda Akta pengangkutan Jalan 1987 ini adalah salah satu
persedian kerajaan melaksanakan sistem tersebut.
KASE mengajak seluruh
pengguna jalanraya supaya menolak pindaan ini dan dalam masa yang sama
mematuhi setiap undang-undang dan peraturan lalu lintas agar tidak
menjadi penumbang kepada statistik kemalangan dan juga penyumbang
keuntungan syarikat pengendali AES.
Penulis ialah Penasihat Undang-Undang Jawatankuasa Kempen Anti Saman Ekor.